Czym są Diagnoza i terapia neuropsychologiczna
Czym jest proces Diagnozy neuropsychologicznej
Diagnoza neuropsychologiczna to proces oceny funkcji psychicznych, w tym przede wszystkim funkcji poznawczych (umysłowych).
Do funkcji poznawczych zaliczamy: percepcję, mowę, pamięć, uwagę, orientację, myślenie, pisanie, czytanie, liczenie. Diagnoza neuropsychologiczna ukierunkowana jest na wykrywanie i analizę zaburzeń w przebiegu procesów mózgowych u osób, u których mogło dojść do uszkodzenia centralnego układu nerwowego (mózgu) w wyniku choroby neurologicznej, urazu, operacji neurochirurgicznej, niedotlenienia.
W procesie diagnozy neuropsychologicznej istotne znaczenie ma zarówno wiedza i doświadczenie psychologa, jak również stosowanie wystandaryzowanych testów takich jak:
- Krótka Skala Oceny Stanu Umysłowego
- Skala Oceny Choroby Alzheimera
- Skala Inteligencji Wechslera (dla dzieci, dla dorosłych) – skala słowna
- Test Matryc Ravena
- Test Rysowania Zegara
- Test Łączenia Punktów
- Neurolingwistyczny Test Badania Uwagi
- Test 15 Słów Reya
- Test Figury Złożonej Reya-Osterrietha
- Diagnozowanie Uszkodzeń Mózgu
- Kwestionariusz Zachowań Osoby z Zespołem Czołowym
- Kliniczny Test Funkcji Wykonawczych
- Test Przekreślania Linii
- Test Żetonów
- AFA-skala
- Test Fluencji Słownej
- Kwestionariusz Oceny Anosognozji
oraz trzy testy tradycyjnie zwane triadą organiczną:
- Test Pamięci Wzrokowej Bentona
- Test Graham-Kendall
- Test Postaciowania Bender
Diagnoza neuropsychologiczna jest podstawą do wydania zaświadczenia lub opinii. Może również stanowić wstęp do terapii neuropsychologicznej.
Czym jest proces Terapii neuropsychologicznej
Rehabilitacja pacjentów z uszkodzeniem mózgu przez psychologa nazywana jest w literaturze przedmiotu rehabilitacją neuropsychologiczną lub terapią neuropsychologiczną.
Polega ona na usprawnianiu zaburzonych funkcji psychicznych, zwłaszcza poznawczych (umysłowych).Usprawnianie funkcji poznawczych oznacza dążenie do ich odbudowania bądź ich kompensowanie za sprawą zachowanych u danej osoby zdolności. Częścią rehabilitacji neuropsychologicznej (wykonywaną również przez neurologopedów) jest terapia zaburzeń mowy o typie afazji, nazywana potocznie terapią afazji.
Rehabilitacja neuropsychologiczna jest dostosowywana indywidualnie do każdego pacjenta. Uwzględnia z jednej strony jego deficyty (zaburzenia, ubytki, trudności) wynikające z uszkodzenia mózgu, a z drugiej – umiejętności, możliwości, które nie zostały naruszone przez udar bądź uraz mózgu. Psycholog prowadzący terapię neuropsychologiczną bierze również pod uwagę zainteresowania danej osoby, jej aktualną sytuację oraz potrzeby – które z utraconych funkcji są dla niej najważniejsze Tak więc u każdego pacjenta terapia neuropsychologiczna przebiega inaczej.
Ogólnym celem rehabilitacji neuropsychologicznej jest poprawa jakości życia chorego, zwiększanie jego niezależności, poprawa zdolności radzenia sobie w kontaktach z ludźmi i codziennymi obowiązkami. U osób z afazją celem terapii mowy jest poprawa komunikacji językowej pacjenta z otoczeniem. W przypadku afazji całkowitej oznacza to umożliwienie choremu komunikowania przynajmniej najważniejszych potrzeb (na przykład związanych z jedzeniem) i adekwatne odpowiadanie na proste pytania.
Terapię neuropsychologiczną przeprowadza się od zadań łatwych do trudnych, z zastosowaniem zróżnicowanego i interesującego dla pacjenta materiału. Wśród pomocy stosowanych w rehabilitacji neuropsychologicznej są między innymi zdjęcia, ilustracje, napisy, teksty pisane, ruchomu alfabet, tablice, przedmioty codziennego użytku oraz programy komputerowe. Najistotniejsza jest jednak komunikacja z terapeutą przy pomocy słów i gestów.
Spotkania w ramach rehabilitacji neuropsychologicznej prowadzone są indywidualnie (jeden pacjent + jeden psycholog). Częstotliwość zajęć jest różna, od jednego spotkania na 2 tygodnie do trzech spotkań na tydzień. Okres trwania terapii u poszczególnych osób także jest różny, zależny przede wszystkim od głębokości zaburzeń, motywacji pacjenta, jego kondycji fizycznej oraz wieku. Pierwsze rezultaty terapii da się zauważyć po kilku tygodniach ćwiczeń.
Nie ma przeciwwskazań do terapii neuropsychologicznej. Nawet osoby w bardzo ograniczonym kontakcie z otoczeniem czy z silnymi niedowładami mogą z niej korzystać, osiągając efekty na miarę swoich możliwości. Terapia rozpoczęta stosunkowo wcześnie, czyli w przeciągu miesiąca od udaru bądź urazu mózgu, daje najlepsze efekty. Jednak nawet terapia rozpoczęta po kilku latach ma pewną skuteczność.